Wat is zelfliefde?
Je moet vast niet veel moeite doen om je een moment te herinneren dat het leven even niet meezat en je (in pre-coronatijden) met een goede vriend(in) een glaasje ging drinken omdat je behoefte had aan een goeie babbel. Je weet wel, het soort babbel waar je vrijuit kunt praten over je diepste zielenroerselen en je niet bang hoeft te zijn om tegen een kritische blik of een terechtwijzende vinger aan te botsen. Een babbel die voelt alsof je je in een warm bad van liefde, zorgzaamheid en begrip laat glijden. Beeld je nu eens in dat je vriend(in) zijn of haar kat had gestuurd en zich voor de gelegenheid liet vervangen door je innerlijke criticus. Ik denk dat we met zekerheid kunnen zeggen dat die babbel heel andere koek zou geworden zijn. Bittere koek zeg maar en jawel, het omgekeerde van wat zelfliefde hoort te zijn!
Waarom is het toch zo verdomd moeilijk om lief en begripvol te zijn voor onszelf terwijl we dat voor anderen doen zonder erbij na te denken? Waarom zijn we nog slechter in het bedrijven van zelfliefde dan Casanova dat was in het beloven van eeuwige liefde? En hoe kunnen we voor onszelf leren zorgen op dezelfde onvoorwaardelijke en onbaatzuchtige manier als we dat doen voor wie we graag zien?
Zelfliefde of zelfcompassie, what’s in a name?
Hmmm zelfliefde daar hangt een behoorlijk egocentrisch geurtje aan hoor ik je denken. Wel neen, zelfliefde is een ander woord voor zelfcompassie en dat betekent volgens de Amerikaanse Dr. Kristin Neff, Associate Professor of Educational Psychology aan de Universiteit van Texas en pionier op het gebied van onderzoek naar zelfcompassie, dat je:
- Jezelf met evenveel mildheid en zorgzaamheid behandelt als een goede vriend.
- Jezelf aanvaardt zoals je bent, imperfecties incluis.
- Met mildheid naar jezelf kijkt als het leven even niet meezit, als je ergens in faalt of als je niet tevreden bent over jezelf.
- Je er bewust van bent dat je niet de enige bent die het soms moeilijk heeft.
Zelfliefde is geen zelfmedelijden, so hold your horses drama kings and queens
Persoonlijk vertaal ik self-compassion het liefst als “zelfliefde” omdat “zelfcompassie” in onze taal geheel onterecht verward zou kunnen worden met zelfmedelijden. En laat zelfliefde dat nu net niet zijn, wel integendeel! Want wie aan zelfmedelijden doet verliest zichzelf graag als een echte drama king of queen in de eigen problemen zonder te beseffen dat de rest van de wereld er ook heeft.
Zelfcompassie betekent net dat je je niet laat meeslepen in je eigenste drama en dat je je heel bewust bent van het feit dat je niet de enige bent op de wereld die het moeilijk heeft. Het zorgt ervoor dat je je niet gaat wentelen in de draaikolk van je eigen trubbels maar dat je als het ware vanop een afstand met milde aandacht naar jezelf kijkt om vervolgens te doen wat nodig is om er weer bovenop te komen.
Zelfliefde is geen zelftoegeeflijkheid, so hasta la vista Epicurius
Zelfcompassie betekent ook niet dat je jezelf in alles zomaar een vrijgeleide geeft of vervalt in genotzucht. Neem passief coping gedrag bijvoorbeeld. We weten allemaal dat onszelf plezier gunnen als soelaas voor lastige of moeilijke situaties een nefast effect kan hebben op de lange duur. Kiezen voor een gezond alternatief aan de andere kant kost vaak heel wat moeite of is gewoonweg ronduit onaangenaam. Denk maar aan diëten of Tournée Minérale een hele maand volhouden ;-).
Eigenaardig genoeg onderwerpen we onszelf vaak aan extreme zelfontbering als we ongezond gedrag willen afleren of gezond gedrag willen aanleren. Oh yes, been there, done that… en ook ik heb geleerd dat een cold turkey vroeg of laat met z’n kakelende kop tegen de muur loopt.
En laat dat nu net de valkuil zijn voor wie zichzelf niet graag de mist ziet ingaan. Is het niet makkelijker om je zwakheden te ontkennen zodat je jezelf niets hoeft te verwijten als je er weer eens niet in slaagde om voor eens en voorgoed te veranderen? Daar schiet je natuurlijk niks mee op want verandering begint in de eerste plaats met het besef dat er een probleem is.
In tegenstelling tot zelftoegeeflijkheid zorgt zelfliefde er net voor dat je jezelf motiveert om jezelf in te tomen en om fysiek en mentaal gezonder te worden. Bovendien laat het je ook toe om naar je zwakheden te kijken zonder oordeel.
Zelfliefde is geen zelfvertrouwen, so hit the road innerlijke criticus
Alhoewel onze maatschappij eigenwaarde hoog in het vaandel draagt en zelfs als absolute voorwaarde stelt om onszelf gelukkig en mentaal gezond te voelen, heeft zelfliefde een belangrijk voordeel ten opzichte van de alom geprezen eigenwaarde en het daaruit voortvloeiend zelfvertrouwen.
Onze eigenwaarde hangt namelijk voor een groot stuk af van hoe we onszelf evalueren ten opzichte van de ander. De westerse maatschappij heeft de afgelopen decennia haar uiterste best gedaan (no pun intended) om haar kinderen op te voeden in een meedogenloze wedloop om het steeds beter te doen dan de middenmoot. En hoe beter we scoren ten opzichte van de “norm”, hoe beter we ons voelen. Oh ironie, want als iedereen beter moet zijn dan het gemiddelde, hoe raakt de piek van de gauss curve dan ooit gevuld?
Maar de eremedaille die we onszelf zo graag laten opspelden heeft een niet zo fraaie keerzijde. Aan de ene kant van het spectrum kan de niet aflatende honger naar een hoge eigenwaarde een voedingsbodem worden voor buitensporige zelfkritiek die als een ijverige rat onafgebroken knaagt aan ons zelfvertrouwen. Aan de andere kant van het spectrum kan het extreem gedrag als bullying of zelfs een stoornis als narcisme in de hand werken.
Zelfliefde daarentegen verwacht niet dat we onszelf de hele tijd positief beoordelen of onszelf beter moeten vinden dan de rest. Het is net op die momenten waarop we niet aan onze eigen verwachtingen voldoen of ergens in falen en ons gevoel van eigenwaarde broos staat de wankelen op de dunne koord van de sociale vergelijking, dat we de positieve kracht van zelfcompassie het hardst nodig hebben.
Op de schoot bij Boeddha
Dr. Kristin Neff kwam voor het eerst in aanraking met het concept zelfcompassie toen zij zich op het eind van haar studies begon te verdiepen in meditatie en bij uitbreiding in de boeddhistische leer. Volgens Kristin Neff bestaat zelfcompassie dan ook uit drie onlosmakelijk verbonden elementen:
Vriendelijkheid voor jezelf (self-kindness)
In plaats van jezelf neer te halen en te verwijten ben je vriendelijk en begripvol voor jezelf.
Gedeelde menselijkheid (common humanity)
In plaats van je alleen op de wereld te voelen als je je slecht voelt of gefaald hebt, laat zelfcompassie je beseffen dat iedereen het wel eens moeilijk heeft. Je voelt je verbonden met de ander in plaats van dat je je vervreemd voelt of dat je jezelf bewust gaat afschermen van de rest van de wereld.
Mindfulness
Je merkt je moeilijke gedachten en gevoelens op zonder oordeel en je laat je je er niet in meeslepen. Je geeft ze de ruimte om er gewoon te zijn.
De weg naar meer zelfliefde
De drie elementen van zelfcompassie kunnen meteen ook jouw free ride into de warme wereld van de zelfliefde zijn. Wel free mits een tikkeltje moeite dan… Want door ze heel bewust druppelsgewijs bewust te voegen aan je dagelijkse routine raak je meer en meer vertrouwd met het beoefenen van zelfcompassie. En het mooie neveneffect is dat je vanzelf ook meer compassie zult tonen aan je omgeving.
Dus waar wacht je op? Jump on board en probeer elke dag minstens één van de volgende dingen te doen:
1. Mild en begripvol zijn voor jezelf.
2. Jezelf eraan herinneren dat lijden deel uitmaakt van onze gedeelde menselijkheid.
3. Met aandacht en zonder oordeel naar je gedachten en emoties kijken zodat je meer innerlijke rust ervaart.
Zelf aan de slag met zelfliefde?
Download hier het gratis e-book waarin ik een aantal van Kristin Neff’s oefeningen in zelfcompassie heb gebundeld.
Liever een liefdevolle gids aan je zijde?
Laat je via coaching begeleiden in het ontwikkelen van meer zelfcompassie.
Kijktips
Neem een kijkje op de website van Kristin Neff
Of bekijk haar inspirerende TED Talk
Leestips
Zelfcompassie, Kristin Neff – Uitgeverij Cargo
Werkboek mindful zelfcompassie, Kristin Neff & Christopher Germer – Uitgeverij Nieuwezijds
Mindfulness en zelfcompassie, Christopher Germer – Uitgeverij Nieuwezijds
De weg van zelfcompassie, David Dewulf – Uitgeverij Lannoo
Bron: geïnspireerd op de inzichten van Dr. Kristin Neff, internationaal erkend expert op het gebied van zelfcompassie.
0 Reacties