Hoe we onszelf onzeker maken zonder het te beseffen
Ben jij ook zo’n meester in het lezen van gedachten? Of ben je eerder een virtuoos in het waarzeggen? We halen allemaal wel eens de Madame Soleil in ons naar boven die ons in geuren en kleuren vertelt wat de toekomst zal brengen of die met doordringende blik de gedachten van een ander leest. Op die manier geven we een uitleg aan wat er rondom ons gebeurt of bereiden we ons voor op wat er ons te gebeuren staat. Maar wat voorspelt dat nu voor ons zelfvertrouwen? Weinig goeds vrees ik! Want ook al denken we dat het nuttig is om te doen, gedachten lezen en waarzeggen zijn subtiele denkvalstrikken die ons eigenlijk onzeker maken.
Onzeker, no thank you hoor ik je denken. Wel geen paniek! Er is een simpele remedie en dat is ons bewust worden van onze automatische gedachten of “mentale gewoontedieren” en ze leren temmen.
Een dierentuin vol mentale gewoontedieren
De waarzegger/gedachtenlezer
Die is nors vandaag zeg, het ligt zeker aan mij.
Waarom zou ik dat blog artikel posten als toch niemand het interessant zal vinden.
De waarzegger/gedachtenlezer in ons lijkt een trouwe bondgenoot te zijn om grip te krijgen op ons leven maar het tegendeel is meestal waar. Wat hij doet is een geheel eigen versie van de waarheid creëren en die is lang niet altijd juist.
En accuraat of niet, één ding is zeker, je eigenste alternative truth is een sluw beestje dat langzaam maar zeker je onzekerheid voedt.
Maar het blijft niet bij gedachten lezen of waarzeggen alleen. Je kunt als het ware een hele dierentuin bevolken met mentale gewoontedieren die maar al te graag een loopje nemen met de waarheid en ervoor zorgen dat ons zelfvertrouwen een vogel voor de kat wordt.
Ze zijn er in alle vormen, maten en kleuren maar laat ik het hier even hebben over de meest courante of zeg maar hardnekkigste onder hen, althans wat mij betreft. Want ook al heb ik ondertussen flink wat van mijn mentale gewoontedieren getemd, sommige passeren nog geregeld de revue terwijl andere slechts af en toe eens de kop opsteken.
Met stip op één… de innerlijke criticus
Laat je pen maar in de doos want behoorlijk schrijven kan je toch niet.
Geen strengere recensent dan onze innerlijke criticus. Onze partner in crime als het op zelfkritiek aankomt.
Als kind al leren we dat we streng voor onszelf moeten zijn als we iets willen bereiken of voor iets willen slagen. Zo krijgt onze innerlijke criticus beetje bij beetje vorm en nestelt hij zich langzaam maar zeker vast in ons hoofd.
En net zoals het legendarische duo Statler en Waldorf onafscheidelijk waren in het ongeremd spuien van kritiek in de Muppetshow, krijgt ook onze innerlijke criticus vaak een vaste sidekick in de vorm van het impostor monster.
Begrijp me niet verkeerd, een gezonde dosis zelfkritiek is best nuttig maar geef toe, hoe vaak gaf jouw innerlijke criticus je een schop onder de kont om je te motiveren? Is hij niet op z’n best in het neerhalen van jezelf en meteen ook in het fnuiken van je enthousiasme?
De innerlijke criticus op z’n best
Als een fijn geslepen zoomlens is hij bovendien een meester in het uitvergroten van onze gebreken en het minimaliseren van onze kwaliteiten.
Je kunt misschien wel hier en daar een te pruimen gerechtje uit je mouw schudden maar je timing in de keuken girl…, it sucks!
Negatieve zelfspraak ten top maar hoe snoer je je innerlijke criticus in hemelsnaam de mond?
Wel, hem (of haar natuurlijk) een naam geven kan helpen. Zo kan je bij elk onaangekondigd bezoek van Nonkel Alfons of Tante Irma* bijvoorbeeld, vriendelijk bedanken voor de “waardevolle” kritiek en vervolgens de spreekwoordelijke deur kordaat dichtslaan. En reken er maar op dat Nonkel Alfons of Tante Irma een voet tussen de deur zal steken om je nog een laatste veeg uit de pan te geven tussen de deurspleet.
Volharden in je boosheid en vooral niet vergeten om jezelf een bevestigend schouderklopje te geven achteraf is hier de boodschap. Want geen beter tegengif voor zelfkritiek dan zelfbevestiging!
*Disclaimer: alle namen gebruikt in deze tekst zijn fictief. Geen identificatie met bestaande personen (levende of overleden) is bedoeld of moet worden afgeleid ;-).
Genoeg zelfkritiek laten we ook even de ander bekritiseren
Soms kunnen we het niet laten hé… tijdens de koffiepauze breken we zonder gêne de outfit van een collega af of wijzen we een andere collega er parmantig op dat er een grove dt-fout in z’n e-mail naar de directie stond.
En daarmee streelt de criticaster in ons lekker zijn eigen ego want als die collega een jurk aan heeft waar Giorgio Armani zelfs de kast nog niet mee zou afstoffen dan heb je zelf meer dan waarschijnlijk een oogverblindend goede smaak of ben jij in tegenstelling tot “mister dt-fout” de onbetwiste spellingkampioen.
Maar veel meer dan een bitsig imago haal je hier op de lange duur niet uit. Integendeel! Tenzij we een hoofdrol als superschurk ambiëren zullen we onszelf er niet leuker op gaan vinden als anderen er telkens aan moeten geloven om ons eigen ego op te krikken. En onszelf onaardig vinden geeft ons zelfvertrouwen nu niet bepaald een boost.
Bovendien let je maar beter op met dat Cruella de Vil of Gargamel imago want voor je het weet moet je die ene collega misschien wel om advies vragen.
De advies junkie
Ik weet het echt niet meer. Er zijn te veel opties. Beslis jij maar…
Akkoord, soms is advies vragen de beste manier om ergens uit te komen maar het kan ook een ongezonde gewoonte worden.
Dat je het nuttig vindt om wijze raad te vragen bij een grote beslissing zoals een huis kopen bijvoorbeeld is best normaal. Maar dat je bij elke kleine beslissing jouw schrik om de “verkeerde” keuze te maken probeert te sussen door een ander voor je te laten beslissen doet je zelfvertrouwen absoluut geen deugd. Want zo raak je het vertrouwen in je eigen kunnen om dingen te beslissen meer en meer kwijt.
Leer dus vertrouwen op je eigen vermogen om de juiste keuze te maken en vraag enkel om advies als het er echt toe doet.
De eeuwige twijfelaar
Had ik toch niet beter die andere opdracht gekozen?
Kocht ik wel de beste koptelefoon?
Beslissen (en dan het liefst zonder advies te vragen) en je er daarna bij neerleggen. Hallo, dat is wel erg veel gevraagd! Je kunt maar beter jezelf in twijfel trekken, toch? Nee toch niet want elke beslissing houdt sowieso een risico in (tenzij je echt Madame Soleil bent natuurlijk). Misschien maakte je helemaal niet de beste keuze maar ging je voor een prima runner up of maakte je in het slechtste geval effectief een compleet belabberde keuze.
Dat hoort er nu eenmaal bij maar voor sommigen onder ons is onze beslissingen in twijfel trekken helaas even evident als elke morgen onze tanden poetsen. En net zoals te hard poetsen je glazuur langzaam aantast zal continue twijfelen over je gemaakte keuzes ook je zelfvertrouwen stilaan doen afbrokkelen.
Leer je daarom neerleggen bij de keuze die je hebt gemaakt en blijkt die achteraf niet de juiste? Ga jezelf dan niet veroordelen maar leer uit je “fout” en doe het volgende keer anders.
De “het is ok” junkie
Hmm, ik had niet moeten aandringen om toch naar de Thai te gaan in plaats van naar die nieuwe Italiaan… “Schat ben je zeker dat je zin hebt in Thai food? Je doet het toch niet om mij een plezier te doen hé?”
Net zoals te snel en te vaak advies vragen of jezelf in twijfel trekken superfood is voor je onzekerheid, is geruststelling zoeken junkfood voor je zelfvertrouwen en dus nefast op de lange termijn. Je hebt twijfels of je maakt je ergens zorgen om en je wil gerustgesteld worden, fair enough maar twijfel en onzekerheid horen nu eenmaal bij het leven en we moeten daar leren mee omgaan.
Geruststelling zoeken is vooral voor de pleasers onder ons een hardnekkige verslaving want we willen nu eenmaal altijd zeker zijn dat we niets gezegd of gedaan hebben wat de ander niet leuk zou vinden. Alleen, als we continue op de ander rekenen om ons goed te doen voelen leren we nooit hoe het is om dat voor onszelf te doen.
Leer dus omgaan met gevoelens van twijfel of onzekerheid en stel vast dat ze vanzelf weggaan als je ze laat voor wat ze werkelijk zijn: een volkomen normaal onderdeel van het leven.
De doemdenker, de Master of Disaster onder de waarzeggers
Als ik het vliegtuig neem dan raak ik zeker besmet met corona.
Kijk voor sommigen onder ons is het bedenken van een worstcasescenario soms net iets makkelijker dan het bedenken van een happy ending. Van een mug een olifant maken of van een scheet een atoombom (pardon my French), we doen het in een handomdraai. Want we zijn maar beter voorbereid op het ergste toch?
Wel ja een verwittigd man of vrouw mag er dan wel twee waard zijn, als je altijd en overal een catastrofe verwacht dan gaat je leven op den duur op een groteske rampenfilm lijken en passeren alle goede dingen die gebeuren onopgemerkt voorbij als onbenullige figuranten op de achtergrond.
De veralgemener, de luierik onder de waarzeggers
En het blijft niet altijd bij die ene rampenfilm. Als een luie scenarist melken we sommige van onze verhalen uit tot zelfs de meest fervente bingewatcher zou afhaken. Want die ene keer dat er ons werkelijk iets vervelends of ergs overkomt zal zich zeker en vast herhalen in de toekomst.
Ik dien geen voorstel in voor dat project. Ik word toch nooit uitgenodigd bij die firma want iedereen doet daar aan vriendjespolitiek.
Woorden als “altijd”, “nooit”, “niemand”, “iedereen” nemen we te pas en te onpas in de mond maar hoe vaak klopt dat nu echt?
Veralgemenen doet je net als doemdenken focussen op het negatieve en maakt je onzeker zonder dat daar echt een reden toe is.
Denk dus wat meer out of the “doombox” en ga voor positief en specifiek.
Wil je je minder onzeker voelen? Leer dan je mentale gewoontedieren temmen.
Mentale gewoontedieren, hoe zorg je ervoor dat ze je minder onzeker maken?
Tem je mentale gewoontedieren met deze tips en voel je minder onzeker
Om te vermijden dat je mentale gewoontedieren je onzeker maken kun je aan de slag gaan met een aantal eenvoudige tips die ik voor je heb verzameld op een handige Eerste Hulp Bij Onzekerheid Poster.
Wapen jezelf met het ultieme tegengif: probeer mindfulness!
Geen betere manier om je bewustzijn aan te scherpen dan gerichte aandacht. En dat is waar het bij mindfulness allemaal om gaat.
Mindfulness leert je als een aandachtige toeschouwer kijken naar de capriolen van je monkey mind en leert je je gedachten herkennen als datgene wat ze werkelijk zijn namelijk “gewoon” gedachten.
Maar vergis je niet, mindfulness is geen miraculeus wondermiddel waarmee je je gedachten of mentale gewoontedieren zomaar kunt uitschakelen of elke negatieve gedachte in een positieve kunt ombuigen.
Mindfulness leert je net aandacht te hebben voor zowel de positieve als voor de negatieve gedachten. Alleen leer je ernaar te kijken zonder er een emotioneel etiket op te kleven of erin te blijven hangen.
Je brein verandert als het ware in een horizon waar gedachten als wolken passeren zonder enig spoor na te laten. De ene dag ervaar je een heldere hemel, de andere dan weer een dik wolkendek.
Wat je ook waarneemt vanop je meditatiekussen (of stoel), mindfulness leert je vooral om stil te staan in het hier en nu, het enige moment waar jij werkelijk vat op hebt. Het doet je inzien dat piekeren over het verleden of je zorgen maken over de toekomst weinig zin heeft.
En hoe vaker je mediteert hoe makkelijker het wordt om ook mindful te zijn in je dagelijks leven. Zo geef je je mentale gewoontedieren geen schijn van kans want nog voor ze jou in het nauw kunnen drijven en onzeker maken heb je ze allang gespot.
Wil je mindfulness graag thuis proberen?
Er bestaan verschillende apps die je stap voor stap begeleiden in het opbouwen van een dagelijkse routine.
Eén van de meeste bekende is Headspace die een gratis proefversie aanbiedt maar je daarna zo’n 60 euro per jaar kost.
Binnen dezelfde prijscategorie heb je Imagine Clarity van de boeddhistische monnik Matthieu Ricard. Via reflecties en oefeningen maakt de app je vertrouwd met meditatie in al haar facetten. Het verschil met andere apps is dat het team achter Imagine Clarity altruïsme als essentieel onderdeel beschouwt van wat zij “caring mindfulness” noemen. In plaats van een louter persoonlijke focus tool wordt mindfulness een middel om te verbinden met je innerlijke compassie. Niet alleen voor jezelf maar vooral voor de anderen. Inspirerend!
Wil je liever een gratis app dan kan je Smiling Mind proberen, een goed alternatief voor Headspace. En voor de veertigers en vijftigers onder ons, je krijgt er een sappig Jason & Kylie accent bovenop…
Omdat ik er zelf geen ervaring mee heb vind je geen Nederlandstalige app in mijn lijstje. Tips zijn welkom.
Even wat extra hulp nodig?
Lijkt je brein eerder een savanne vol losgeslagen mentale gewoontedieren die genadeloos op je afstormen en weet je even geen raad? Overweeg dan zeker coaching om je te ondersteunen in het veranderen van je mindset.
Welk mentaal gewoontedier moet jij dringend temmen? Ik hoor het graag in de comments.
0 Reacties